Häörder dialect.

In Limburg worden vele verschillende dialecten gesproken en daardoor dus verschillend geschreven. 

Voor het behoud en bevordering van het Horns dialect geeft de vereniging op verzoek van particulieren en verenigingen advies over de schrijfwijze van ’t Häörs.

Het spellingsadvies is gebaseerd op de spellingsregels die door dialectvereniging Veldeke zijn vastgelegd in "Spelling 2003".

Leden werkgroep: John Koolen, Wim Ramakers en Henk Schreurs. Voor advies kunt u hier contact opnemen.

 

Basissjpelling van 't Häörs in 't kort
 
      In 2003 is Veldeke gekómme toet vernoewdje sjtandaardregels väör 't sjrieve van dialect.
  • Oetsjpraok (klank) en gebroek van dialectwäörd is get hieël persuuenliks, mer in sjrieve is door Veldeke eine sjtandaard vastgesjtèldj.
  • De context van de zin bepaoltj de beteikenis en de klank van ein waord.
  • Volg zoeaväöl mäögelik ’t Nederlands.
  • D'r is gein versjil in sjriefwieze tösse 'n (plate-)hoes en 'n (waon-)hoes. Det huuers se vanzelf, beväörbeeldj ouch bie (geite)boek en (miense)boek.
  • Wae sjrieve mèt zoea weinig mäögelik teikens op klinkers. De ` (accent grave), ´ (accent aigu), en de " (trema) blieve de einige teikens die wae gebroeke. Ein good väörbeeldj oet 't Nederlands, det apaarte teikens väör versjillendje klanke van dezelfdje lètter neet nuuedig zeen is 't waord "mezennest". Drie e's mèt eder eine angere klank zeen 't zelfdje gesjreve. Toch sjtrukele we dao neet äöver.
  • Sjrief lidwäörd es 't 'n 'ne. Dus neet ut, un, unne.
  • Mouillering wurtj aangegaeve door 'n j achter de mètklinker te zètte, beväörbeeldj: kindj, hóndj, windj, geldj. Dit gebäörtj allein es m'n det ouch huuertj. D'n eine miens lötj det dudeliker huuere es d'n angere.
  • Bie 't sjrieve gaon we oppe klank aaf en sjrieve consequent è, ó, ieë, ae, ao. Volgens de regels van Veldeke is oa ein twieëklank en klinktj wie ein korte o gevolgdj door een korte a. (vergeliek mèt Noah). Deze oa-klank kumptj in 't Häörs neet väör; " 't is neet koad (ko-ad) mer kaod". Dus altied ieërst de a den de o.
 
1a. Klinkers
 
      De klinkerteikens zeen wie in 't Nederlands. 'n Paar apaarte teikens zeen:
  • de ao: deze klinker sjriefs se in wäörd wie aod, saort, waord, maon, sjaol, haok, graot, zaot, zaod;
  • de äö: deze klinker sjriefs se in wäörd wie väöl, Häör, sjäölke, häökske (verkleinwäördjes);
  • de ae: deze klinker sjriefs se in wäörd wie gaer, laeze, waere, waeze, maete, laeve, aete;
  • de è: deze klinker sjriefs se in wäörd wie bèd, rèkke, vès, vèt, gèst, mèst, kroedwès;
  • de ö: deze klinker sjriefs se in wäörd wie pötje, hötje, köpke, bös, plökke, pötter, nöt; sjöd, sjöt;
  • de ó: deze klinker sjriefs se in wäörd wie hóndj, póndj, kóntj, róndj, lócht, lónke, vónk.
 
1b. Döbbele klinkers
 
      Sjrief noeat döbbel -ee, -oo, -uu, -aa op ’t indj van 'n lèttergreep es det vanoet 't Nederlands verkieërdj is, dus: ule, moge, oje, kure, gape, bloje.
 
2.   Twieëklanke
 
      Väörbeeldje van Häörder wäörd mèt twieëklanke:

      aaj

  flaaj, sjaaj

vlaai, schade.

      aej

  (ich) traej, gaej, knaeje, baeje

(ik) treed, wied, kneden, bidden;

      aoj

  (ich) braoj, vaoj

ik braad, vouw;

      äöj

  näöj

naden;

      ej

  wejje, nejje, letej

waaien, naaien, vensterbank;

      ieë

  ieërste, twieë, mieër, zieë

eerste, twee, meer, zee;

      oea

  roead, bloeat, knoeaje

rood, bloot, knoeien;

      oew

  troew, moew

trouw, mouw;

      ooj

  tegooj

(ik heb iets) tegoed;

      uue

  duueske, huuere

doosje, horen;

      uuj

  luuj, vrouwluuj,

mensen, vrouwen;
  • We sjrieve in principe ou en neet au, behalve es 't nederlands au haet (blauw, gauw);
  • De ij besjteit neet in ’t Häörs. Dae klank wurtj altied 'n ie.
3.   Mètklinkers
   
      De mètklinkers zeen wie in 't Nederlands. Inkele bezunjer gevalle zeen:
  • de gk: dit klankteiken sjriefs se in wäörd wie sjoegkel, bagke, hègke, rögke, ligke, mögke. (taegenäöver ein bak, 'n hèk, 'ne rök, ich lik, 'n mök)
  • de sj: dit klankteiken sjriefs se in wäörd wie sjoeal, sjael, sjiene, sjete, sjtaoke, sjmiete, sjnieje, sjpele.

 

4.   -t of -d op 't indj van wäörd
 
      Es 't waord in 't Nederlands op 't indj ein -d haet, blieftj die in ’t Häörs bewaardj, ouch es die d door 'n -j gevolgdj wurtj.
      Mer es in ’t Nederlands 't waord ein -t haet, den altied ein -t sjrieve, want die klinktj dao. Dus: hóndj, landj, tandj, bèd naeve kat, rat, wèt.
 
5.   Wirkwaordsjpelling
 
      Volg de klank dae se zelf meuks en dus ouch huuers.
  • doe drinks, wae sjtumme, hae sjpringtj;
      Volg zoea väöl mäögelik de Nederlandse sjpellingregels.
  • hae haet, hae wurtj gegluifdj, gehuuerdj (wurtj kumptj van 't wirkwaord 'waere').
 
6.   't Kort wäördje se
 
      De ónbeklemtoeandje vorm van doe is se. Det is 'n apaart waord. Sjrief det los van 't wirkwaord.
      Dus: kieks se, kums se, luuets se, paks se, es se kums, es se det mer luuets.
 
 
7.   Internationaal wäörd
 
      Internationaal wäörd waere zoea väöl mäögelik in de internationale sjpelling gesjreve, dus: diskette, computer, chatte, sms-e.
 

Terug

 
Naar boven