6 juni 2018

Mart Graef hield voor circa vijfenzeventig aandachtige bezoekers in de aula van basisschool De Mussenberg een lezing over ´Meester Willem van de Boel en de laatste graaf van Horn´. Hij lichtte toe in welke mate het beeld dat in de loop van de tijd is ontstaan over Filips van Montmorency overeenkomt met wat we eigenlijk over hem weten. 

Toen in 1991 in Horn een standbeeld werd geplaatst van Filips van Montmorency, was ‘meister’ Van de Boel daar niet erg mee ingenomen, want dat had deze laatste graaf van Horn in zijn ogen niet verdiend. Waarom eigenlijk niet? Op 5 juni 1568 was Montmorency, samen met Lamoraal, graaf van Egmont, op de Grote Markt te Brussel onthoofd op last van de hertog van Alva. Sindsdien hebben beide graven een heldenrol gekregen in de vaderlandse geschiedenis, als martelaren voor de vrijheid in de strijd tegen de Spaanse overheersing in de Lage Landen.

W.M. van de Boel (1905-1998) dacht daar anders over. Gedurende vele jaren had hij de historische bronnen over Filips van Montmorency bestudeerd. Daaruit kwam een veel minder gunstig beeld naar voren van de graaf en zijn medestanders Egmont en Oranje: die werden minder gedreven door vrijheidsidealen, maar veel meer door hun eigen standsbelangen. Bij de bevolking van het graafschap Horn en het land van Weert, die moest bijspringen om de voortdurende financiële problemen van haar landsheer te lenigen, zal de graaf niet erg populair zijn geweest.

Van de Boel geniet in de kleine kring van regionale historici een grote vermaardheid, maar zijn studie over Montmorency werd nooit gepubliceerd. In dit herdenkingsjaar – 450 jaar na de terechtstelling in Brussel – wordt een boekuitgave van dit werk alsnog voorbereid. In de voordracht werd ingegaan op de kwestie die in het boek centraal staat: wie was de laatste graaf van Horn werkelijk, en wat is er van hem gemaakt?